logo_geo
რა მოხდა თბილისში, „დინამოს“ სტადიონზე 1977 წლის 23 ივლისს
- +

31 ივლისი. 2017. 16:37

 


ლიტვის პრესის ცნობით, წარსულში ცნობილმა არბიტრმა  რომუალდას იუშკამ, ვილნიუსში  ჟურნალისტებს მოუთხრო თავისი ბიოგრაფიის სხვადასხვა საინტერესო და დრამატულ ეპიზოდების შესახებ.  იუშკამ გაიხსენა, თუ რა მოხდა თბილისში, „დინამოს" სტადიონზე, 1977 წლის 23 ივლისს, „დინამოსა" და ვოროშილოვგრადის „ზარიას" მატჩის ბოლოს.  საბჭოთა ცენზურის პირობებში, სსრკ-ს ყოფილ რესპუბლიკებში, თბილისის სტადიონზე  მომხდარ  მოვლენასთან დაკავშირებით მასმედიაში არაფერი იწერებოდა. სამაგიეროდ, დასავლეთის რადიოსადგურები ჯერ კიდევ 1977 წლის ივლისში გადასცემდნენ თბილისში მომხდარ ინციდენტზე.


ამ ამბავს, იხსენებს და აღწერს ქართველი ჟურნალისტი თენგიზ პაჭკორიაც.


„მე, დღევანდელ დღესავით მახსოვს ის, რაც 1977 წლის 23 ივლისის გვიან საღამოს ხდებოდა „დინამოს" სტადიონზე - ვესწრებოდი იმ შეხვედრას. მაშინ 17 წლის ვიყავი.


 1977 წლის  23 ივლისს, თბილისის დინამოელები სსრკ-ს ჩემპიონატის სატურნირო ცხრილში მეორე ადგილზე იყვნენ (პირველზე კიევის „დინამო"იყო). იმ თამაშს „ზარიასთან", დაახლოებით, 60 ათასი კაცი  ესწრებოდა - მაშინ „დინამო" 80 ათასამდე მაყურებელს იტევდა და 1970-ნი წლების ბოლოს, დასწრების საშუალო მაჩვენებლით (68 ათასი), სსრკ-ში პირველ ადგილს და ევროპაში კი, ერთ-ერთ პირველ ადგილს იკავებდა. თბილისში მაყურებელი ყოველთვის გამოირჩეოდა ობიექტურობითა და სტუმრებისადმი პატივისცემით, მაგრამ იმ დღეს, მეორე ტაიმში, მთელი სტადიონი რამდენჯერმე, რამდენიმე წუთის მანძილზე ერთხმად სკანდირებდა რუსულად:  „სუდია, პიდ...", რადგან იმ მატჩის არბიტრი რომუალდას იუშკა, უბრალოდ, „ვერ ამჩნევდა" ყიფიანის, გუცაევის, მანუჩარ მაჩაიძის, დარასელიას, შენგელიასა და სხვა ჩვენი ფეხბურთელების მიმართ „ზარიას" მცველების უხეშ მოქმედებებს, ასევე, „ვერ შენიშნა", რომ სტუმართა მცველებმა, მეორე ტაიმში, საკუთარი საჯარიმოს სიახლოვეს ორჯერ ხელით ითამაშეს.


ახლახან კი, ბატონმა იუშკამ ლიტვაში ჟურნალისტებს განუცხადა, რომ „თამაშის ბოლოს მან ჩასტვინა, მაგრამ დინამოელებმა გააგრძელეს შეტევა და რევაზ ჩელებაძე საჯარიმო მოედანზე წაიქცა, შემდეგ დინამოელებმა პენალტი მოითხოვეს და ამით დაიწყო მაყურებელთა უკმაყოფილება და გამოსვლები". არა, პატივცემულო რომუალდას: მაყურებლების უკმაყოფილება დაიწყო ჯერ კიდევ  მეორე ტაიმის დასაწყისში, როცა დინამოელებმა მოუმატეს ტემპს და მწვავედ შეუტიეს „ზარიას", სტუმრები კი ხშირად უხეშად არღვევდნენ წესებს და ბატონმა იუშკამ რამდენიმეჯერ ეს ვერ შეამჩნია „ვითომ". რაც შეეხება მატჩის ბოლოს - საჯარიმოში ერთ-ერთი დინამოელის დაცემის შემდეგ, იუშკამ  რატომღაც მისცა თამაშის დასრულების სასტვენი, თუმცა, სათამაშო კიდევ 2 წუთი იყო დარჩენილი (ტაბლოზე ასე ეწერა). ამან აღაშფოთა მაყურებელი. სასტვენის ხმაზე მინდორზე გადმოხტა ერთი გულშემატკივარი და შეეცადა, არბიტრისათვის დაერტყა, მაგრამ „დინამოს" ფეხბურთელებმა და მილიციის თანამშრომლებმა აღკვეთეს ფანის მცდელობა.


რ. იუშკას თქმით, საფინალო სასტვენის შემდეგ, თითქმის ნახევარი სტადიონი დაიძრა მოედნისაკენ. სინამდვილეში კი, მოედანზე, მაქსიმუმ, ხუთი ათასამდე მაყურებელი თუ გადავიდა პირველი იარუსიდან, დანარჩენი კი, მათ შორის მე და მამაჩემი, ტრიბუნებზე დავრჩით. მაყურებელი არა იმდენად კონკრეტულად ამ მსაჯის, იუშკას მიერ დაშვებული უხეში შეცდომების გამო იყო აღშფოთებული, არამედ, მათი თქმით, ეს მრავალჯერ მომხდარა, როცა მსაჯები ავიწროვებდნენ თბილისის დინამოელებს და ქართველი ქომაგების გარკვეული ნაწილი ამას აღიქვამდა საკავშირო ფედერაციისა და მოსკოვის ჩინოვნიკების მითითება-მცდელობად: არ დაეშვათ თბილისელების გამარჯვება სსრკ-ს ჩემპიონატში.


მას შემდეგ, რაც ფეხბურთელები და მსაჯები მილიციის დაცვით გავიდნენ გასახდელში, მინდორზე გადმოსულ მაყურებელთა ნაწილი არ ტოვებდა მოედანს, არ იძვროდა ადგილიდან ტრიბუნებზე მყოფი ათიათასობით მაყურებელიც. სტადიონის ბილიკებზე და მოედანზეც მოხდა რამდენიმე ინციდენტი ფანებს და მილიციისა და შინაგანი ჯარების სამხედრო მოსამსახურეებს შორის, მაყურებელთა ნაწილი ბოთლებს ისროდა მათი  მიმართულებით, რამდენიმე მილიციელი, ჯარისკაცი და ქომაგი დაშავდა - სხვადასხვა მონაცემებით, 20-40 კაცი. სიტუაციის დაძაბვის გამო, რადიოგადამცემით მაყურებელს ლეგენდარულმა კომენტატორმა კოტე მახარაძემ მიმართა. მან თქვა, რომ მატჩი გაპროტესტებულია და სთხოვა მაყურებელს, დაეტოვებინათ სტადიონი, ბატონ კოტეს, პატივისცემის ნიშნად ტაშიც დაუკრეს, მაგრამ ხალხი არ ტოვებდა მოედანსა და ტრიბუნებს. შემდეგ, მოედანზე გამოვიდა ქომაგების კერპი, დავით ყიფიანი, მაგრამ ფანებმა იგი ხელში აიტაცეს და ფრთხილად და თბილად გაიყვანეს მოედნიდან გასახდელისკენ. მაყურებელი ითხოვდა შეხვედრის გადათამაშებას და მსაჯების დისკვალიფიკაციას.


მაყურებელს დაშლის თხოვნით  მეგაფონით მიმართა საქართველოს კომპარტიის ცენტრალური კომიტეტის იმდროინდელმა პირველმა მდივანმა ედუარდ შევარდნაძემ, მაგრამ არავინ ტოვებდა არც მოედანს და არც ტრიბუნებს. ჩემ გვერდით, მეორე იარუსზე მსხდომებმა თქვეს, რომ ალბათ, ჯარის დამატებით ნაწილს შემოიყვანენო სტადიონზე. მამაჩემმა მითხრა, ჯობია წავიდეთ, რადგან მას კარგად ახსოვდა 1956 წლის 9 მარტის მოვლენები თბილისში, ამიტომ, 1977 წელს სტადიონზე მყოფი უფროსი თაობის წარმომადგენლები ფიქრობდნენ, რომ მოსკოვი კვლავ გამოიყენებდა ჯარს ხალხის დასაშლელად. როცა დინამოს სტადიონზე მყოფი მაყურებელთა ნაწილი ფიქრობდა ასეთ ცუდ შესაძლო სცენარზე, ბევრისთვის მოულოდნელად, შევარდნაძემ დატოვა სამთავრობო ლოჟა, გადავიდა ტრიბუნებზე, შემდეგ მინდორზე და მაყურებელს სიტყვით მიმართა _ ის სთხოვდა მათ, დაშლილიყვნენ. ეს მოულოდნელი და გასაკვირი იყო, რადგან იმ დროს სსრკ-ში, მათ შორის საქართველოშიც, არ იყო მიღებული კომპარტიის ლიდერების მოულოდნელი გამოსვლა მასაში.


"დინამოს"  სტადიონის მოედანზე გამოსვლის ეპიზოდი, შევარდნაძემ მოგვიანებით, 2006 წელს თბილისში ქართულ ენაზე გამოცემულ თავის მემუარებში, „ფიქრი წარსულსა და მომავალზე" აღწერა. ის წერს: „ვნებათაღელვა მსაჯის შეცდომებმა გამოიწვია. ამას ისიც დაემატა, რომ მან, თამაშის დასასრულს მოწინააღმდეგის კარში პენალტი არ დანიშნა. არ ვიცი, განზრახ გააკეთა ეს, თუ უნებლიეთ, მაგრამ სტადიონის ტრიბუნები თითქოს ჩამოინგრა. ათასობით მაყურებელი მინდვრისკენ გაიჭრა, რომ არბიტრი დაესაჯა. ძლივს მოვახერხეთ მსაჯის  დამალვა სტადიონის მიწისქვეშა ოთახში და მაშინ გულშემატკივრების რისხვა წესრიგის დამცველებს დაატყდა თავს. ქვებს ესროდნენ სამთავრობო ტრიბუნასაც, სადაც მე ვიჯექი. ორჯერ მივმართე მაყურებელს მეგაფონით, შევპირდი, რომ ყველაფერს გავარკვევდით, მაგრამ ამაოდ. არავითარი არგუმენტი აღარ ჭრიდა. საჭირო იყო შოკისმომგვრელი მოქმედება. იძულებული გავხდი, ტრიბუნიდან პირდაპირ ხალხში გავსულიყავი (ეს, უფრო გადახტომა იყო), ამას ნამდვილად არავინ ელოდა. რამდენიმე თანამშრომელი გამომყვა. ჩემთვის მოულოდნელად, მაყურებელმა გზა მომცა და პირდაპირ მინდორზე გავედი. მთელი მოედანი ახალგაზრდებით იყო სავსე. „ბიჭებო, - მივმართე მათ, - ხომ ხედავთ, თქვენთან ვარ, მსაჯებს კი ჩვენ მოვუვლით", - ეს ვთქვი და გასასვლელისკენ გავემართე. ჩემთვის მოულოდნელად, ეს უზარმაზარი მასა მე გამომყვა. გაგანია ზაფხული იყო და დიდი სიცხე იდგა, თან  "გამცილებელთა" ცხელი სუნთქვა მდევდა, სული მეხუთებოდა. ჩემი ტანსაცმელი ოფლით ისე გაიჟღი ნთა, რომ იტყვიან, გასაწური იყო. ნახევარი კილომეტრი ვიარე სტადიონიდან, მეტი აღარ შემეძლო, სუნთქვა მიჭირდა და გარშემომყოფთ მივმართე: „გამიგეთ, უბრალოდ, ცუდად ვარ, სადაცაა წავიქცევი"... ეტყობა, ადამიანის ფერი  აღარ მედო. ახალგაზრდებმა წრე გააკეთეს და ამოსუნთქვის საშუალება მომცეს. შემდეგ თანდათანობით დამშვიდდნენ და ნელ-ნელა დაიშალნენ კიდეც. გადაჭარბების გარეშე უნდა ვთქვა: იმ დღეს, სტადიონზე დიდი სისხლისღვრა ავიცილეთ". ეს არის, რაც ედუარდ შევარდნაძემ დაწერა მემუარებში 2006 წელს.


რაც შეეხება ბატონ რ.იუშკას, ასეთ გამოცდილ არბიტრს, 35 წლის შემდეგ შეეძლო, ნაწილობრივ მაინც ეღიარებინა თავისი უხეში შეცდომები, რომელმაც, სამწუხაროდ, დაძაბა სიტუაცია თბილისის სტადიონზე. ბუნებრივია, მე არ ვემხრობი მაყურებლების ფეხბურთის მოედანზე არასანქცირებულ გადასვლას და მსაჯების ფიზიკურ ანგარიშსწორებას, სადაც არ უნდა იყოს ეს: თბილისში, ვილნიუსში, მადრიდში, მიუნხენსა თუ სხვაგან, მაგრამ გამოცდილი მსაჯების უხეშ შეცდომებს არანაირი გამართლება არ აქვს და მით უფრო, მათ მცდელობას, 20-35 წლის შემდეგ იმართლონ თავი და შეცდომები არ აღიარონ. მითუმეტეს, რომ იმ მატჩის შემდეგ, შესაბამისმა საკავშირო საფეხბურთო ინსტანციებმა დისკვალიფიკაცია მისცეს რ.იუშკას 1977 წლის ბოლომდე, მაგრამ მატჩი "ზარიასთან" გადათამაშებული არ ყოფილა და ძალაში დარჩა ფრე, 0-0. 1978 წლიდან, იუშკა კვლავ მსაჯობდა სსრკ უმაღლესი ლიგის მატჩებს და ევროპის საკლუბო ტურნირებისა და ევროპის ჩემპიონატის ნაკრებების შეხვედრებს, თუმცა მას აღარ ნიშნავდნენ არბიტრად თბილისში ჩასატარებელ მატჩებზე. ესეც გასაგებია.


იმ მატჩში მონაწილე გუნდები შემდეგი შემადგენლობები თამაშობდნენ.


„დინამო" თბილისი - „ზარია" ვოროშილოვგრადი - 0: 0


„დინამო": გოგია, ხიზანიშვილი, კანთელაძე (დარასელია, 25),  ხინჩაგაშვილი, კოსტავა, გოჩა მაჩაიძე, მანუჩარ მაჩაიძე, ქორიძე, გუცაევი (შენგელია, 58), ყიფიანი, ჩელებაძე


„ზარია": ტკაჩენკო, პინჩუკი, მალიგინი, იგნატენკო, რაბოჩი, ჟურავლიოვი, კუზნეცოვი, ანდრეევი, სოროკალეტი(კობზარევი, 78), კუკსოვი, სემიონოვი.









 

წყარო : wyaro
big_banner
არქივი