ფოტო: ეროვნული არქივი

1919 წელს ქართველ მწერალთა კავშირმა ქალაქის გამგეობისაგან რესტორანი შეიძინა და იქ კაფე-რესტორან-კლუბი სახელად “ქიმერიონი” მოაწყო. მწერალთა კავშირის საბჭოს ათი სხდომა მოუნდომებია, რათა კაფესათვის სახელი დაერქმიათ. “ქიმერიონი” ვალერიან გაფრინდაშვილის ლექსიდან აუღიათ. ქიმერიონის კედლებს ბევრი გამოჩენილი მხატვრის მხატვრობა ამშვენებდა, მაგალითად, გუდიაშვილის, სუდეიკინის თუ თოიძეების.

2. კაფე-რესტორანი CAFE DE L’OPERA

მაშინდელი სახაზინო თეატრის, დღეს კი თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრის სკვერში Cafe de l’Opera ფუნქციონირებდა. მისი გახსნის შესახებ რეკლამა 1918 წლის 13 აგვისტოს გაზეთი “საქართველოშიც” იყო განთავსებული. რეკლამაზი ეწერა, რომ კაფეს გახსნის მიზანი წმინდა შემოსავლის 10% განათლებისათვის გადაცემა იყო. 

ფოტო: ეროვნული არქივი

3. ინგლისური რესტორანი ვაკეში

თბილისთან ახლადშემოერთებულ ვაკეში, მაშინდელი წყნეთის ქუჩაზე, ანუ დღევანდელ ილია ჭავჭავაძის გამზირზე, მდებარეობდა ინგლისური რესტორანი. ვაკეში ინგლისური რესტორნის რეკლამას ვხვდებით ელისაბედ ორბელიანის თაოსნობით გამოცემული ინგლისურენოვანი გაზეთის “The Georgian Messenger”-ის 1919 წლის 25 მაისის ნომერში.

ფოტო: ეროვნული არქივი

პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ დამარცხებული გერმანელების ჯარები საქართველოში ინგლისელებმა ჩაანაცვლეს, სავარაუდოდ ამას უნდა უკავშირდებოდეს ინგლისურენოვანი გაზეთის გამოცემაც, “ინგლისური ჰოსპიტლის” არსებობაცა და ინგლისური რესტორნის გახსნაც თბილისში. ქართველებს სასიცოცხლოდ სჭირდებოდათ კარგი ურთიერთობები ინგლისელებთან.

4. რესტორანი "საქართველო" (ყოფილი "ამირანი")

1918 წლის 14 ივლისს, პუშკინის ქუჩაზე, ძველი სემინარიის შენობაში გაიხსნა რესტორანი “საქართველო”. რესტორანში ევროპულ და აზიურ სამზარეულო იყო წარმოდგენილი. რესტორნის შესახებ არსებული რეკლამა ამბობს, რომ რესტორანში გემრიელ საჭმელებს, განსაკუთრებით კი საცივს, ჩახოხბილს, ხარჩოსა და ღომს.

5. საჩაიე “ძმური ნუგეში”

1910-იანი წლების შუახანებში ტფილისში პოეტმა დომინიკა ერისთავმა (ფსევდონიმით განდეგილმა) დააარსა სალონი-საჩაიე ძმური ნუგეში. სალონი-საჩაიეს დაარსებამდე დომინიკა იყო “ქართველ ქალთა საზოგადოების” ერთ-ერთიუმთავრესი სულისჩამდგემლიც. სწორედ ამ საზოგადოების საქველმოქმედო მიზნების ასრულების ფინანსური უზრუნველყოფისათვის განდეგილმა და მისმა თანამოაზრეებმა ჩამოაყალიბეს “ძმური ნუგეში”, სადაც მაშინდელი კულტურული ელიტის წარმომადგენლები იყრიდნენ თავს.

1919 წლის დამფუძნებელი კრების არჩევნებამდე ხანებში ხშირად შეხვდებოდით “ძმურის ნუგეშის” რეკლამას გაზეთ “საქართველოს” ფურცლებზე. საჩაიე “საქართველოს” ფინანსურად დასახმარებლად მართავდა მხატვრულ კაბარეებს.

კაბარეში მონაწილეობდნენ ვერიკო ანჯაფარიძე და სხვა გამოჩენილი ხელოვანები. კაბარეს ცნობილი ცისფერყანწელი პოეტი პაოლო იაშვილი უძღვებოდა. 1919 წლის 26 იანვრის კაბარეს დროს საჩაიეს თბილისის გენერალ-გუბერნატორ შალვა მაღლაკელიძის ნებართვაც კი მიუღია, ღამის 3 საათამდე გაეგრძელებინათ წარმოდგენა. მოგეხსენებათ, მაშინდელი რთული პირობების გამო, ღამით გარეთ ყოფნა შეზღუდული იყო, ამიტომ გვიანობამდე გასაგრძელებელ წარმოდგენებზე გენერალ-გუბერნატორი საგანგებოდ იძლეოდა ნებართვებს.

6. კაფე “პარიზი” სასახლის ქუჩაზე

სასახლის ქუჩაზე, ანუ დღევანდელი რუსთაველის გამზირის დასაწყისში, სადღაც ამჟამინდელი "გალერია თბილისის" წინ, 1919 წლის 14 მარტს გაიხსნა კაფე-რესტორანი პარიზი. პარიზი პირველი ხარისხის რესტორანი ყოფილა, რომელიც “საქართველოს” გვერდებზე განთავსებული რეკლამა როგორც გვეუბნება, თავს იწონებდა “აზიზი საჭმელებით”. კაფეში გაუხსნიათ საგანგებო ყავა-ხანა.

"აზიზი საჭმელები გვაქვს როგორც საქართველოს ყველა კუთხისა, ასე "ევროპიულიო", ამცნობდა ტფილისელებს რესტორნის მეპატრონე გვათუა. “პარიზში” იმერელი მზარეულიც მოუწვევიათ. სურსათი “უაღრესი ღირსებისააო”, საუზმე-სადილი-ვახშმები კი მხოლოდ კარაქზე მზადდებაო – მადისაღმძვრელია, არა? თან როცა მსახურთა პროცენტის გადახდას თავად რესტორანი იღებდა თავზე.

7. “არგონავტების ნავი”
იმ პერიოდის ტფილისის ალბათ ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული კაფე “არგონავტების ნავი” გახლდათ. “არგონავტების ნავი” რუსთაველის 16-ში მდგარი ოფიცერთა სახლის სარდაფში მდებარეობდა. კაფეში თავს იყრიდნენ 1917 წლის ოქტომბრის რევოლუციას გამოქცეული რუსი პოეტები: გოროდეცკი, რაფალოვიჩი, კომპოზიტორი ჩერეპინი, კორონა, ჟურნალისტი იაკობ ლვოვი. კაფე იმითაც იყო გამორჩეული, რომ იგი ლადო გუდიაშვილმა, კირილე ზდანევიჩმა და ყაჟბეუქ-მელიქოვმა მოხატეს.

ფოტო: Facebook/ "არგონავტების ნავი"

ზდანევიჩის მოხატული პანო, რომელიც დიდხანს დაკარგულად მიიჩნეოდა, სულ ახლახანს გაანადგურეს. აქტივისტების მცდელობის მიუხედავად, ზდანევიჩის მხატვრობა ვერ შენარჩუნდა.

8. სასადილო “იმედი”

იმდროინდელი ტფილისის კიდევ ერთი ცნობილი რესტორანი/სასადილო “იმედი” იყო, რომელიც ძველი სემინარიის შენობაში, პუშკინის ქუჩაზე მდებარეობდა. სასადილოში დააგემოვნებდით ქადებს, ხაჭაპურებსა და ბუტერბროდებსაც კი. სასადილოს სათავეში ედგა “ქალთა წრე”.

სასადილოში თურმე “ინტიმური საღამოებიც” იმართებოდა. კაბარე საღამოს 9-ზე იწყებოდა და ღამის 3-მდეც კი გრძელდებოდა. 

9. “კარა ლიდო” ერევნის მოედანზე (თავისუფლებაზე)

დღევანდელ თავისუფლების მოედანზე, ანუ მაშინდელ ერევნის მოედანზე მდებარეობდა პირველი კლასის რესტორანი “კარა ლიდო” (ყოფილი “სოკოლნიკი”). კარა ლიდოში” დააგემოვნებდით აზიურ და ევროპულ სამზარეულოს. რესტორანში უკრავდა ორკესტრი სოლისტ-მევიოლინე შლიფერის ხელმძღვანელობით. რესტორნის რეკლამას ვხვდებით გაზეთ “ბორბას” 1919 წლის მე-6 ნომერში:

10. “26 მაისი” რუსთაველზე

1919 წელს მაშინდელ რუსთაველის 24-ში, ანუ დღევანდელ 30 ნომერში გახსნილა კაფე-რესტორანი “26 მაისი”. კაფე-რესტორნის რეკლამა, განთავსებული გაზეთ “ბორბას” 1919 წლის 25 დეკემბრის ნომერში აუწყებდა ტფილისელებს, ჩვენთვის ყოველი სტუმარი ღვთისააო. რესტორნის ადმინისტრაცია სტუმრებს საღამოობით სიმფონიური ორკესტრის მოსმენას სთავაზობდა, რომელსაც მაესტრო გაჯინი ხელმძღვანელობდა.

ზემოთ ჩამოთვლილთა გარდა, ცხადია, კიდევ არაერთი შესანიშნავი კაფე და რესტორანი ამშვენებდა დედაქალაქის ქუჩებს. გასახსენებლად კაფე “ინტერნაციონალიც” გვეყოფოდა. სწორედ კაფე “ინტერნაციონალში” პოეტებმა ტფილისი პოეზიის დედაქალაქად გამოაცხადესო, წერდა გრიგოლ რობაქიძე.