logo_geo
იაპონელი, რომელმაც ქართული ენა წიგნებიდან ისწავლა
- +

13 ივლისი. 2018. 22:22

 

 

ის ქართულად თავისუფლად ლაპარაკობს, იაპონიაში ქართული კულტურის პოპულარიზაციაზე წლებია, აქტიურად ზრუნავს და გარდა იმისა, რომ ჩვენთვის ძვირფას ლიტერატურულ ნაწარმოებებს თავის მშობლიურ ენაზე თარგმნის, შემოდგომაზე ტოკიოში ქართული ფილმების ფესტივალსაც აწყობს, სადაც იაპონელი მაყურებელი ოცამდე ძველ და თანამედროვე ფილმს იხილავს. ლინგვისტი, ენათმეცნიერი იასუჰირო კოჯიმა თავისი საქმიანობის, საქართველოში გატარებული წლების, იაპონურ-ქართული კულტურების მსგავსების, სუმოსა და სამომავლო გეგმების შესახებ გვესაუბრება.

 

- ბატონო იასუჰირო, პირველად როდის და რა მიზნით ჩამოხვედით საქართველოში?

 

- თბილისში პირველად 1998 წლის ზაფხულში ჩამოვედი, თსუ-ში უცხოელი სტუდენტებისთვის საზაფხულო სკოლა იმართებოდა და ახლაც იმართება, მასში ვმონაწილეობდი და ერთი თვე აქ ვცხოვრობდი. მაშინ იაპონიაში ასპირანტი ვიყავი.

 

- თბილისში იმ დროს მძიმე პერიოდი იყო, არასახარბიელო საყოფაცხოვრებო პირობები, უშუქობა, უგაზობა და ა.შ. ამ ყველაფერმა ხომ არ დაგაფრთხოთ?

 

- ევროპელი სტუდენტები მაშინ ბაგებში, სტუდქალაქში ვცხოვრობდით. მძიმე პირობები იყო ნამდვილად - დენი და გაზი არ გვქონდა, წყალიც წყდებოდა, მაგრამ ახალგაზრდები ვიყავით და ამ უჩვეულო სიტუაციებზე რაღაცნაირად ვხალისობდით. იაპონიაში არ ვიყავი მიჩვეული, მაგრამ აქ რომ ჩამოვედი, ნავთის ლამპის გამოყენება ვისწავლე. ეს ერთგვარი თავგადასავალი იყო და გვახალისებდა.

 

- თქვენი ქალაქის შესახებაც გვიამბეთ, სადაც დაიბადეთ და გაიზარდეთ. თქვენი პროფესიული არჩევანი რამ განაპირობა?

 

- იაპონიის ქალაქ ფუკუიში დავიბადე, რომელიც იაპონიის ზღვის მხარეს მდებარეობს, ძველ დედაქალაქ კიოტოსთან ახლოს, 18 წლამდე იქ ვიზრდებოდი. მერე, ტოკიოში გადავედი, იქაურ უნივერსიტეტში ჩავაბარე და ზოგად ენათმეცნიერებას ვსწავლობდი. სწორედ სწავლის პერიოდში გავიგე, რომ კავკასიის რეგიონში თავისებური, საინტერესო ენებია და დავინტერესდი. უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკაში ქართული ენის ინგლისურენოვანი სახელმძღვანელო იყო და თავიდან იქიდან ვსწავლობდი. ჩემთვის ეს მართლაც ძალიან საინტერესო აღმოჩნდა.

 

- ქართული როგორ ისწავლეთ? ვინმე გეხმარებოდათ? რამ განაპირობა ქართულით თქვენი ასეთი დაინტერესება? რით მოგხიბლათ ჩვენმა ენამ?

 

- არავინ დამხმარებია, ანბანი და ყველაფერი წიგნიდან ჩემით ვისწავლე, გრამატიკა ძალიან რთულია და ჩემთვის წარმოუდგენელი იყო, ასეთი რთული გრამატიკით, როგორ შეიძლება ადამიანი ლაპარაკობდეს-მეთქი. ძალიან მინდოდა, მომესმინა, როგორ საუბრობდნენ ქართველები. მაშინ არც "გუგლი" იყო და კომუნიკაციის არც ასეთი საშუალებები. ახლა მარტივია მოისმინო, თუ როგორ საუბრობენ ამა თუ იმ ენაზე. ვეძებდი, ტოკიოში ვინმე ქართველი თუ ცხოვრობდა და ტოკიოსთან ახლოს მდებარე ერთ პატარა ქალაქში ერთი ქართული ოჯახი აღმოვაჩინე. მივედი, გავიცანი ისინი და კვირაში ერთხელ დავდიოდი. ასე ვსწავლობდი იაპონიაში ქართულს. ქართული ჩემთვის განსაკუთრებულად საინტერესო საგანი იყო. ვინაიდან პროფესიით ენათმეცნიერი, ლინგვისტი ვარ და კავკასიურმა ენებმა ასე დამაინტერესა, საქართველოში ჩამოვედი, მინდოდა, ენა ადგილზე უფრო კარგად შემესწავლა. ამიტომაც მივიღე მონაწილეობა საზაფხულო სკოლაში. ამის შემდეგ, 2000-2002 წლებში თსუ-ის ასპირანტურაში ჩავაბარე და იქ გავაგრძელე ქართულისა და კავკასიური ენების შესწავლა. მეგრულს, სვანურს, ჩეჩნურს ვსწავლობდი, თეორიულად ვიცი, თავისუფლად ვერ ვსაუბრობ. ინგლისური, რუსულიც ვიცი, თურქულს, სომხურს და სხვა ენებსაც ვსწავლობდი, გარკვეულ დონემდე ვიცი.

 

- თუ შეადარებთ ქართულ და იაპონურ ტრადიციებს, რა მსგავსებაა მათ შორის?

 

- საქართველო და იაპონია ერთმანეთს ბუნებითაც წააგავს. განსაკუთრებით - დასავლეთ საქართველო. ქართული სუფრა იაპონელებისთვის ძალზე უჩვეულო და უცხოა. მაგალითად, ჩვენთვის გასაკვირია, ქართულ კერძებში რომ უხვადაა გამოყენებული მწვანილი, ნიგოზი და ა.შ. იაპონურ კერძებში ეს ნაკლებად ან საერთოდ არ გვხვდება. თუმცა, მიუხედავად ამისა, მე ძალიან მომწონს ქართული კერძები. სადღეგრძელოს თქმის ტრადიცია ჩვენ საერთოდ არ გვაქვს. ორი კაციც რომ იჯდეს და ღვინოს სვამდეს, მაშინაც აუცილებლად იტყვიან სადღეგრძელოს, საოცარია, რომ ეს ტრადიცია ასე მტკიცედაა შენარჩუნებული. ზღვასთან ახლოს გავიზარდე და ჩვენს კულინარიაში მთავარი ზღვის პროდუქტებია, საქართველოში ეს ნაკლებადაა. სამაგიეროდ, როცა იაპონიაში ვიყავი, ხინკალი მენატრებოდა  და ხანდახან, მე და ჩემი მეუღლე ერთად ვაკეთებდით.

 

- როგორც ვიცი, ქართველი მეუღლე გყავთ. ერთმანეთი როგორ გაიცანით?

 

- 2002 წელს დავქორწინდით და იმის მერე, დაახლოებით 10 წელი ტოკიოში ვცხოვრობდით, 2013 წელს კი სამსახურში აქ მოვეწყვე - იაპონიის საელჩოში და ხუთი წელი ვიმუშავე. ამჟამად საელჩოში აღარ ვმუშაობ, თავისუფალი ადამიანი ვარ, იაპონიის ერთ-ერთ ინსტიტუტში ლექციებს ვკითხულობ და წელიწადში ერთხელ ჩავდივარ.

 

- საზოგადოების განწყობა როგორი იყო თქვენს ქორწინებაზე? როგორ მიგიღოთ ქართველმა ხალხმა?

 

- ძალიან კარგად, თბილად, უარყოფითი დამოკიდებულება ნამდვილად არავისგან მიგრძნია. ახლა თბილისში უცხოელები იშვიათი არ არის, მაგრამ მე როცა ჩამოვედი, საკმაოდ ცოტანი იყვნენ, თანაც აზიის ქვეყნიდან. მახსოვს, ქუჩაში რომ დავდიოდი, ყველა ინტერესით მიყურებდა, ვინ არისო, თუმცა, არა ნეგატიური კუთხით. იგივე შემიძლია ვთქვა ჩემი მეუღლის ოჯახზე, ყველამ დიდი სიყვარულით მიმიღო.

 

- ქართული ლიტერატურიდან ბევრი რამ გაქვთ წაკითხული და ნათარგმნი, რთული არ იყო ეს თქვენთვის?

 

- 2004 წელს იაპონურ ენაზე ნოდარ დუმბაძის "მე, ბებია, ილიკო და ილარიონი" გამოვეცი. ამის შემდეგ, კიდევ რამდენიმე მოთხრობა ვთარგმნე, გოდერძი ჩოხელის, ლაშა თაბუკაშვილის. ივნისის თვეში ჩემ მიერ ნათარგმნი ვაჟა-ფშაველას პოემები გამოვა - "ალუდა ქეთელაური", "სტუმარ-მასპინძელი" და "გველის მჭამელი", ასევე, რამდენიმე მოთხრობა. მისი თარგმნა ნამდვილად ძალიან ძნელი იყო. რაღაც საერთო არის იაპონურ და ქართულ სულისკვეთებაში - ვაჟკაცობა, თავდადება, მეგობრობა და ა.შ. მსგავსებაა, თუნდაც, ქისტი გმირებისა და სამურაების ქცევაში. რუსთაველის ნათქვამითაც - "სჯობს სიცოცხლესა ნაძრახსა, სიკვდილი სახელოვანი" - შეიძლება პარალელი გავავლოთ.

 

- „ვეფხისტყაოსანიც" წაკითხული გაქვთ?

 

- დიახ, გარკვეული მონაკვეთები ზეპირადაც ვიცი. ქართული ლიტერატურის უმნიშვნელოვანესი ძეგლები ძალიან მომწონს, ბევრი დიდებული ნაწარმოებებია და სამწუხაროა ის, რომ იაპონელები ამ ყველაფერს ნაკლებად იცნობენ. დიდი იმედი მაქვს, რომ უფრო ბევრ ნაწარმოებს გადავთარგმნი და საქართველოს უკეთ გავაცნობ იაპონელებს.

 

- დიდი მადლობა ქართული კულტურით თქვენი ასეთი დაინტერესებისა და მისი პოპულარიზაციისთვის. იაპონიასა და საქართველოზე საუბრისას, არ შეიძლება სუმოსა და ქართველი სუმოისტების თემას არ შევეხოთ. მით უმეტეს, ლევან გორგაძის - ტოჩინოშინის ბოლოდროინდელ წარმატებას.

 

- დიახ, მოგეხსენებათ, სუმო ჩვენთვის განსაკუთრებული, ეროვნული სპორტის სახეობაა, ძველი იაპონური ტრადიციიდან, კულტურიდან მომდინარეობს და უცხოელები ადრეული პერიოდიდან იყვნენ მასში ჩართულები, მაგრამ სასიხარულოა, რომ ბოლო დროს, ქართველებიც შეემატნენ და ასეთ დიდ წარმატებებს აღწევენ. მიხარია ისიც, რომ სუმოსადმი ინტერესი საქართველოშიც გაიზარდა.

 

- ჩვენს სპორტსმენებს პირადად თუ იცნობთ? როგორ დაახასიათებთ ლევანს?

 

- ტოკიოში მცხოვრები ქართველი ბევრი არ არის, ამიტომ, იმ წრეში ყველა ერთმანეთს ვიცნობთ და ვიკრიბებოდით ხოლმე. ტოჩინოშინს კარგად ვიცნობ, ძალიან კარგი კაცია, დიდი ხანია, ვმეგობრობ. იაპონიაში ახლა უკვე დიდი ვარსკვლავია, უამრავი თაყვანისმცემელი ჰყავს და ადვილად ვეღარ ვეკარები (იცინის). სუმოზე იაპონელები ყოველდღიურად საუბრობენ, პრესაში იწერება, ტელევიზიით შუქდება და თითქმის ყველამ იცის, ვინ როგორი მოჭიდავეა. ლევანმა იაპონური ახლა უკვე კარგად იცის, მაგრამ როდესაც იაპონიაში პირველად ჩამოვიდა, 2005 წელს, თუ არ ვცდები, მაშინ იაპონური არ იცოდა და რამდენჯერმე ინტერვიუებზე ვიყავი მასთან თარჯიმნად. თავიდან ასე გავიცანი. ლევანი სასიამოვნო პიროვნებაა და ეს მისი ბრძოლის სტილიდანაც ჩანს, პატიოსნად, ღირსეულად, ეშმაკობის გარეშე ჭიდაობს და ამის გამო, იაპონურ მედიაშიც აქებენ, ძალიან აფასებენ. 10-15 წლის წინ, ბევრი იყო მონღოლი სუმოისტი, მანამდე ამერიკელები, ჰავაიელებიც იყვნენ. მონღოლი სუმოისტები ცოტა უხეშად იქცეოდნენ და ამის გამო, ხალხში ნეგატიურ დამოკიდებულებას ქმნიდნენ. ახლანდელ ქართველ სუმოისტებთან - ტოჩინოშინთან და ალექს გაგამაროსთან ეს პრობლემა საერთოდ არაა, ხალხსაც ამიტომ უყვარს.

 

- საელჩოში რას საქმიანობდით?

 

- პოლიტიკური და ეკონომიკური ანალიზით ვიყავი დაკავებული, აქაურ ახალ ამბებს ვაჯამებდით და იაპონიის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ვაწვდიდით. ხშირად ელჩთან თარჯიმნად ვიყავი, მნიშვნელოვან სტატიებს ვთარგმნიდი და ა.შ.

 

- როგორ შეაფასებთ საქართველოს პოლიტიკურ და ეკონომიკურ გარემოს?

 

- ძალიან ზოგად შეფასებას თუ გავაკეთებთ, ქვეყანა, რა თქმა უნდა, ნელ-ნელა წინ მიდის, ხარვეზები ყველგანაა, მათ შორის, იაპონიაში. სხვათა შორის, ზოგჯერ ჩვენთვისაც შესაშურია ის თავისუფალი მედია, რაც აქაა. თუნდაც, აზრის გამოხატვის თავისუფლება. მეჩვენება, რომ იაპონიაში უფრო შეზღუდულია და ამ მხრივ უფრო ჩამორჩენილები ვართ.

 

- დემოკრატიის თვალსაზრისით რას იტყოდით?

 

- იცით, ამაზე ხშირად მიფიქრია... საქართველოში ყველა ერთმანეთს იცნობს ან ერთმანეთის ნათესავები არიან, ამიტომ, ასეთ ვითარებაში სრული დემოკრატიის რეალიზაცია რთულად მეჩვენება. რადგან ყოველთვის უნდა გაითვალისწინო შენი ნაცნობის აზრი და ა.შ. იაპონიაში მოსახლეობის რაოდენობა იმდენად დიდია, რომ ბევრს საერთოდ არ აინტერესებს, მეზობელი რას ფიქრობს ან რას ამბობს. ასეთ ვითარებაში, დემოკრატია უფრო ნორმალურად ვითარდება.

 

- რა გეგმები გაქვთ უახლოეს მომავალში?

 

- ოქტომბერში, ტოკიოში მდებარე ერთ-ერთ კინოთეატრში ქართული კინოს ფესტივალია დაგეგმილი, რომლის ფარგლებშიც ჩვენ დაახლოებით ოცამდე ძველ და ახალ ფილმს ვაჩვენებთ, ესენია: "ჯიმ შვანთე ანუ მარილი სვანეთს", "ჩემი ბებია", "ქეთო და კოტე", "დიდი მწვანე ველი", "დედე", "საშიში დედა", "შემთხვევითი პაემნები", "სხვისი სახლი", "გაიღიმეთ" და სხვები. ახლა ამის ორგანიზებით ვარ დაკავებული.

 

წყარო : wyaro
big_banner
არქივი